"Zelfsturende teams, dat is toch onzin!" ... Is dat zo?

27 / 11 / 2023
Leadership
Bent u lid van de club “zelfsturende teams, tried it & never again”? Of is uw organisatie er net helemaal aan verk(n)ocht? U ziet mogelijks door de bomen het bos niet meer: distributed leadership, zelfsturende teams, gedeeld leiderschap etc.? Geen nood, we helpen u graag verder!

Van conceptuele chaos naar “ahaa”: gedistribueerd leiderschap en zijn varianten 

De definitie van leiderschap als het proces waarbij individuen dingen waarmaken door middel van anderen (Cialdini, 2001), maakt dat we van succesvol leiderschap kunnen spreken als de ‘leider’ erin slaagt om anderen te doen bewegen naar een gemeenschappelijk doel. Mee eens? Ok, let’s continue.

Leiderschap is dus gedrag, geen kenmerk, geen persoonlijkheidsfacet, noch genderrol. Leiderschap toont zich in wat je doet en dus kan je het leren. Waar lange tijd leiderschapsliteratuur werd gedomineerd door het begrijpen van het gedrag van 1 leider (denk aan het transformationeel leiderschapsmodel, Great Man movement), rezen met de tijd meer en meer stemmen dat leiderschap ook IN het team kan liggen en door meerdere personen binnen de organisatie kan worden opgenomen.

Want als leiderschap het bewegen is van anderen naar een gemeenschappelijk doel, dan kan u dat, kan ik dat en kan Pietje Puk dat ook.

“Distributed leadership” als parapluterm, omvat die leiderschapsmodellen die het proces van elkaar beïnvloeden IN het team legt. Uiteraard begrijpen we dit binnen de kenniseconomie waarin we ons bewegen (Pearce, 2007): Leiderschap zweeft niet langer boven het team, maar ligt daar waar de kennis of expertise zich centraliseert, IN het team zelf. Shared (gedeeld) leadership en andere, passen hier perfect in (Carson et al., 2007).

“Gedeeld leiderschap, prima. Maar mijn zelfsturend team, dat werkt voor geen meter”?

Interessant 😊 En een veelgehoorde frustratie bij managers die een kleine 10 jaar terug volop zelfsturende teams in hun organisatie wegzetten. Velen van hen kwamen terug van een kale reis. Want zelfsturing ging prima, maar als er over de verlofplanning moest worden beslist, dan kwam het team er niet uit… herkenbaar?

Heel normaal! Want een zelfsturend team is geen garantie voor gedeeld leiderschap. Het implementeren van een nieuw organisatiemodel (zelfsturend) betekent niet dat medewerkers ook de tools en competenties of wens/comfort hebben om elkaar voortaan bij te sturen, aan te spreken op gedrag en ga zo maar door. En dus gaat het allemaal prima in een zelfsturend team, tot het niet langer prima loopt. Dan trekt men aan de noodrem.. de “hiërarchische” manager.

Maar geen zorgen, het is niet allemaal kommer en kwel.

Hoe kan dit toch werken? Wat zijn de ingrediënten?

Met de juiste ingrediënten en binnen de juiste context, hebben teams met gedeeld leiderschap absoluut wél kans op slagen en kunnen ze zelfs klassiekere organisatiemodellen overklassen.

Context: modellen van gedeeld leiderschap, werken niet in iedere organisatie.

  • Het vraagt maturiteit van je teamleden om elkaar richting te geven.
  • Daarnaast zijn sectoren of niches als IT en product development veel sneller weg met dit soort modellen, aangezien het agile werken al een meer gedeelde leiderschapsvisie als basis neemt.
  • Neem tot slot ook grootte van je organisatie mee om te beslissen of gedeeld leiderschap iets voor jou is: in grotere teams, leidt dit wel eens tot onduidelijkheid (wie is nu verantwoordelijk?) aangezien het continue verduidelijken van de rollen minder evident is.

Wat kan ik dan doen om gedeeld leiderschap in mijn organisatie te doen werken? Volgende interventies zijn geen overbodige luxe:

  • Om het ‘richting geven’ onder collega’s mogelijk te maken, zijn er drie kritische succesfactoren: het gevoel van “voice” (ik kan mijn mening uiten zonder me dit achteraf te beklagen), een duidelijk doel als team (Avolio et al., 1996) en zich gesteund voelen door collega’s (Marks et al., 2001)
  • Neem daarbij ook de mate waarin collega’s in het werk sterk op elkaar (voort)bouwen, mee. Voor eilandjes en individuele experten, is er geen échte reden om elkaar te bewegen naar een gezamenlijk doel want er is weinig ‘gemeenschappelijks’
  • Tot slot… and that’s where the cat comes out of the bag… is een externe leider of coach nog steeds van groot belang (Hackman & Wageman, 2005). Niet enkel om dat gemeenschappelijke doel voor het team te expliciteren, zodat ze daaropvolgend gedeeld leiderschap kunnen opnemen. Maar zeker ook om hen te helpen ontwikkelen tot een veilige teamomgeving en hen de competenties/skills bij te brengen om elkaar op succesvolle manier richting te geven

Moraal van het verhaal? Yes, gedeeld leiderschap kàn werken. Zelfsturende teams kunnen werken.

Al is het geen tegenargument voor een formele “leider/leidinggevende”. We pleiten voor een combinatie van onderlinge sturing en een duidelijk (extern) kader, welke elkaar versterken.
ZelfREGULERENDE teams als het ware, die in de dagelijkse werking autonomie krijgen en waarvoor het gemeenschappelijk doel helder is gemaakt.

+32 (0)3 281 44 88